Fundacje rodzinne. Firmy na pokolenia
Najem krótkoterminowy wolny od CIT – kształtuje się linia orzecznicza sądów
W minionym miesiącu Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wydał wyrok w sprawie dochodów fundacji rodzinnej osiąganych z krótkoterminowego najmu, twierdząc że dochody te są wolne od CIT. Jest to kolejny wyrok WSA w tym przedmiocie – pierwszym z nich był wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wydany w czerwcu 2024 r., co daje podstawę do przypuszczeń, że sądy zaczynają obierać spójną linię orzeczniczą w tej sprawie.
Co się działo w sprawie?
Fundacja rodzinna stała się właścicielem nieruchomości i postanowiła zarabiać na ich krótkoterminowym wynajmie — głównie „na doby” — na rzecz podmiotów niepowiązanych. Uznała, że taka forma działalności mieści się w granicach dozwolonej działalności fundacji rodzinnej, a więc osiągany z niej dochód nie powinien podlegać CIT. W swojej argumentacji fundacja ta powołała się na kodeks cywilny oraz orzecznictwo, w tym wyrok WSA w Gdańsku, twierdząc, że najem krótkoterminowy jest tożsamy z każdym innym najmem.
Z takim stanowiskiem nie zgodził się jednak Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W jego ocenie najem krótkoterminowy nie spełnia cech „najem lub dzierżawa” w rozumieniu art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, ponieważ ma bardziej usługowy charakter i brak mu typowego sformalizowania. W rezultacie uznał, że ww. fundacja, prowadząc najem krótkoterminowy, przekroczyła granice dozwolonej działalności, co może skutkować obowiązkiem zapłaty CIT.
Czy fundacja rodzinna może wynajmować „na doby”?
Fundacje rodzinne korzystają ze zwolnienia z podatku CIT – tak stanowi art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Zwolnienie to nie obowiązuje jednak bezwarunkowo. Traci ono zastosowanie, jeśli fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą wykraczającą poza zakres wskazany w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326 ze zm.). W przepisie tym wskazano jako dozwoloną działalność m.in. prowadzenie najmu, dzierżawy oraz udostępniania mienia na innej podstawie prawnej.
Pojawiła się, więc wątpliwość, czy do katalogu dozwolonej działalności fundacji rodzinnej można zaliczyć również najem krótkoterminowy, popularny chociażby w przypadku wynajmu mieszkań turystom. Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w ubiegłym roku, jak i ostatnio Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, opowiedziały się za taką interpretacją. Zdaniem sądów, skoro instytucja najmu krótkoterminowego nie została odrębnie uregulowana w przepisach, należy do niej stosować ogólne regulacje kodeksu cywilnego dotyczące najmu.
Podkreślono przy tym, że nie ma znaczenia fakt, iż najem krótkoterminowy nie spełnia niektórych formalnych przesłanek typowych dla klasycznego najmu, takich jak zawarcie umowy na piśmie, obowiązek wpłaty kaucji czy dłuższy okres obowiązywania umowy. Jest to, bowiem nadal jedna z form najmu. Co istotne, art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o fundacji rodzinnej nie zawiera ograniczeń dotyczących formy umowy czy czasu trwania najmu. Przepis ten, zatem dopuszcza również udostępnianie mienia do korzystania na innych podstawach prawnych, co dodatkowo wzmacnia argument, że najem krótkoterminowy nie powinien być wyłączony z katalogu dozwolonej działalności fundacji rodzinnej.
Podsumowując
Mimo przychylnej dla podatnika interpretacji przepisów przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne należy jednak zaznaczyć, że oba przytoczone wyroki są nieprawomocne, a ostatecznie wypowie się w tych sprawach jeszcze Naczelny Sąd Administracyjny. Niemniej, jednak dotychczasowa wykładnia przepisów podlega ujednoliceniu i wyznacza wspólny kierunek ich stosowania w praktyce, zdecydowanie bardziej elastyczny dla podatnika, jednocześnie uwzględniający aktualne realia rynku .
