W przypadku wniesienia aportu pobierany jest podatek od czynności cywilnoprawnych. Takie praktyki naruszają niewątpliwie unijną klauzulę stand still.

Klauzula Stand Still – ochrona sytuacji prawnej podatnika

Klauzula stand still została ujęta w art. 7 ust. 2 Dyrektywy 2008/7/WE –  który brzmi:

„Jeżeli w jakimkolwiek momencie po dniu 1 stycznia 2006 państwo członkowskie przestanie naliczać podatek kapitałowy, nie może go ono ponownie wprowadzić.”,

a także w art. 8 ust 2w/w Dyrektywy –

„Stosowana przed państwo członkowskie stawka podatku kapitałowego nie może przekraczać stawki stosowanej przez to państwo członkowskie w dniu 1 stycznia 2006 r. W przypadku,
gdy po tej dacie państwo członkowskie zmniejszy stosowaną stawkę, nie może ono ponownie wprowadzić wyższej stawki”.

Omawiana klauzula wyraża zasadę niepogarszania sytuacji prawnej podatnika
w wyniku wejścia w życie nowych przepisów.

Istnieje jednak wyjątek, zgodnie z którym państwo członkowskie może nakładać podatek kapitałowy na transakcje, które według prawa krajowego danego państwa podlegały na dzień 01 stycznia 2006 r. opodatkowaniu. Odstępstwo to realizuje art. 7 ust. 1 w/w Dyrektywy – tylko państwo członkowskie, które w dniu 1 stycznia 2006 r. naliczało podatek od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych, może go w dalszym ciągu naliczać. Jednocześnie,
ust. 2 powyższego przepisu podkreśla, że państwo członkowskie, które przestało naliczać podatek kapitałowy po 1 stycznia 2006 r., nie może nałożyć go ponownie.

Podatek od czynności cywilnoprawnych – jak Polska narusza regulacje UE?

Podatek od czynności cywilnoprawnych na gruncie prawa polskiego jest odpowiednikiem podatku kapitałowego. Stąd, przepisy o PCC podlegają pełnej harmonizacji z zasadami opodatkowania dotyczącymi spółek kapitałowych wskazanych w Dyrektywie 2008/7/WE.

W stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r. czynność wniesienia wkładu niepieniężnego (aportu) była wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 ust 4 ustawy o PCC.  Jednakże, ustawa ta została znowelizowana 1 stycznia 2007 r. i na gruncie tej zmiany każde wniesienie aportu powinno być opodatkowane.

Mając na uwadze datę wejścia w życie ww. nowelizacji, niewątpliwie wysuwa się wniosek,
że pobierany podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku wniesienia aportu, jest sprzeczny z prawem unijnym. Takim rozwiązaniem prawnym Polska naruszyła klauzulę stand still. Nowelizacja ustawy o PCC spowodowała, że Rzeczpospolita Polska ponownie nałożyła podatek od czynności cywilnoprawnych na czynność prawną – zmiany umowy spółki kapitałowej poprzez wniesienie aportu, pomimo że w świetle dyrektywy 2008/7/WE państwa członkowskie nie mogą zmieniać w ten sposób przepisów.

Zwrot nadpłaconego podatku – prawo podatnika

Ustawodawca do dziś nie zmienił omawianej nowelizacji ustawy o PCC w celu harmonizacji jej przepisów z regulacjami dyrektyw unijnych.

Jednakże, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 kwietnia 2019 r. sygn. akt:
II FSK 1005/17 potwierdził że Rzeczpospolita Polska, dokonując z dniem 1 stycznia 2007 r. oraz z dniem 22 kwietnia 2010 r. nowelizacji art. 2 pkt 4 u.p.c.c., objęła ponownie umowy spółki i jej zmiany w odniesieniu do wkładów niepieniężnych zakresem przedmiotowym podatku
od czynności cywilnoprawnych, naruszając klauzulę ciągłości (stand still).

Tym samym NSA daje podatnikom niepodważalną podstawę do ubiegania się o zwrot nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych uiszczonego od ww. czynności.