Podatki

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami za zaległości podatkowe spółek kapitałowych, po spełnieniu dodatkowych ustawowych przesłanek, odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Natomiast za zaległości podatkowe osób prawnych innych niż spółki kapitałowe i fundacji rodzinnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi podmiotami.

Za taką „inną” niż spółka kapitałowa osobę prawną uznawano spółkę zagraniczną. Okazało się jednak, że rozumowanie to jest błędne.

W dniu 19 stycznia 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że obowiązujące przepisy ustawy ordynacji podatkowej dotyczące odpowiedzialności podatkowej członków zarządu spółki nie mają zastosowania do organów zarządzających podmiotów utworzonych i funkcjonujących w oparciu o inny niż polski system prawny.

Definicją prawo stoi

Problem do rozstrzygnięcia przez NSA pojawił się na gruncie decyzji organów skarbowych, które uznały odpowiedzialność solidarną wraz ze spółką zagraniczną nieposiadająca oddziału na terenie Polski osób trzecich (członków organów spółki) za zaległości podatkowe spółki.

Orzekające w postępowaniu sądy administracyjne nie przychyliły się do argumentacji organów skarbowych. Wskazały na szereg argumentów przemawiających za nieuwzględnieniem stanowiska przedstawicieli izby skarbowej.

Sądy słusznie wskazały, że wykładnie interpretacyjne przepisów prawa prowadzą do wniosku, że przepisy ordynacji podatkowej w kwestii odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe odnoszą się do krajowych osób prawnych. Przepisy te nie mogą znaleźć zastosowania do przeniesienia odpowiedzialności na osobę zarządzającą spółką z siedzibą za granicą.

NSA jednak wskazał, że początkowo również orzecznictwo NSA było w tej kwestii niejednoznaczne. Był okres, w którym orzekał zgodnie ze stanowiskiem organów skarbowych.

Aktualna linia orzecznicza sądów administracyjnych

Obecnie NSA w znacznej większości wydawanych orzeczeń stoi na stanowisku, że pojęcie „osoby prawne” może mieć jedynie odniesienie do osób prawnych powstałych na podstawie prawa polskiego. Zdaniem NSA, z przepisów ustawy prawo prywatne międzynarodowe wprost wynika, że osoba prawna podlega prawu państwa, w którym ma siedzibę lub prawu państwa, na podstawie którego została utworzona. Według prawa tych państw oceniany powinien być charakter prawny i zdolność osoby prawnej, jej reprezentacja, nabycie i utrata statusu członkostwa oraz odpowiedzialność wspólników lub członków za zobowiązania osoby prawnej. 

Jednak wskazać w tym miejscu trzeba, że w dalszym ciągu pojawiają się w obrocie prawnym orzeczenia składów NSA, które pozostają wierne uprzedniemu stanowisku, iż przepisy ordynacji podatkowej w zakresie odpowiedzialności członków organów spółek za zaległości podatkowe mogą być stosowane do członków zarządu spółek zagranicznych nie posiadających siedziby w Polsce. Jednak są to orzeczenia coraz rzadziej spotykane.

Ważne jest aby w tego typu sprawach uzasadnić stanowisko organów spółki w oparciu zarówno o prawo międzynarodowe prywatne, przepisy kodeksy cywilnego, kodeksu spółek handlowych i ordynacji wyborczej, z poparciem bogatego orzecznictwa sądów administracyjnych oraz przedstawicieli doktryny. Taka szeroka argumentacja pozwoli wykazać, że zagraniczna spółka (utworzona i funkcjonująca na podstawie prawa obcego), niemająca w Polsce siedziby ani oddziału, nie jest "inną osobą prawną" w rozumieniu ordynacji podatkowej.