Przekształcenia i restrukturyzacje

Jednym z przedmiotów opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych – czyli inaczej „PCC”, jest zmiana umowy spółki osobowej. Za zmianę umowy spółki osobowej na potrzeby PCC uważa się m.in. wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki. W przypadku spółek osobowych, które podlegają przekształceniu, podstawą opodatkowania staje się zwiększenie majątku spółki, które następuje po jej przekształceniu lub zwiększenie wkładów poniesionych przez wspólników.

Jednak niejasne przepisy kreują wątpliwości dotyczące opodatkowania PCC przy przekształceniu spółki osobowej w inną spółkę osobową w sytuacji, gdy wartość wkładów w spółce przekształconej jest identyczna z wartością wkładów w spółce przekształcanej.

Niekorzystne dla podatników stanowisko organów

Organy podatkowe stoją od dawna na ugruntowanym stanowisku, że nawet w sytuacji, gdy przy przekształceniu nie wnosimy nowych wkładów konieczne będzie uiszczenie podatku. Organy podatkowe za majątek wniesiony do spółki przekształconej uznają całość różnicy pomiędzy wartością majątku wniesionego do spółki przekształconej a wysokością uprzednio wniesionych (i opodatkowanych) wkładów do spółki przekształconej, czyli mienie wypracowane przez przedsiębiorstwo do czasu jego przekształcenia. Pomimo stosunkowo niskiej stawki PCC na poziomie 0,5%, przy wysokiej wartości majątku spółki, kwoty podatku mogą sięgać milionów.

Szansa na zmianę stanowiska?

Pojawiła się jednak szansa na przełamanie tej niekorzystnej linii interpretacyjnej. W sprawie, w której przed WSA w Gorzowie Wielkopolskim (sygn. akt I SA/Go 192/22)  spółka domagała się zwrotu nadpłaty PCC od przekształcenia spółki komandytowej w jawną, sąd oddalił skargę i uznał, że cały majątek spółki komandytowej, wraz ze składnikami nabytymi w trakcie jej istnienia, staje się wkładem do spółki jawnej. Jednak spółka nie poddała się i złożyła skargę kasacyjną Naczelnego Sądu Administracyjnego, a NSA ku zaskoczeniu wszystkich odstąpił od wydania uchwały i przejął sprawę do rozpoznania (postanowieniem z dnia 2 grudnia 2024 roku, w sprawie o sygn. akt III FPS 3/24).

Skoro NSA podjął wątpliwość w tej kwestii, istnieje szansa na zmianę wykładni przepisów. Możliwe jest również, że NSA w toku postępowania skieruje pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który będzie mógł rozstrzygnąć tą kwestię na gruncie prawa wspólnotowego. Choć sprawy jeszcze trochę potrwa, to jej rozwiązanie może być korzystne dla spółek osobowych rozważających przekształcenie. Dlatego zarówno prawnicy, jak i przedsiębiorcy działający w formie spółki osobowej, obserwują sprawę z zaciekawieniem.

Uwaga! Ostrożnie przy ustalaniu podstawy opodatkowania

Do czasu wydania wyroku przez NSA, podatnicy planujący przekształcenie w inną spółkę osobową, muszą liczyć się z obowiązkiem uiszczenia PCC, nawet jeśli nie wiąże się to z wniesieniem nowych wkładów. Tutaj kluczowe jest jednak prawidłowe ustalenie podstawy opodatkowania. Nie jest bowiem jasne, czy podstawą opodatkowania powinna być wartość wszystkich aktywów spółki, czy jedynie wartość majątku netto. W praktyce, organy podatkowe przyjmują za podstawę opodatkowania wartość bilansową majątku spółki, co obejmuje wszystkie aktywa, a nie tylko majątek netto.