Podatki

Podatek od towarów i usług jest dochodem budżetu państwa, od wielu lat pozostaje jedną z bardziej znaczących pozycji w rocznym planie dochodów i wydatków państwa. VAT to podatek kredytowy, głównie ten podatek zasila budżet państwa ponieważ wpływy z tego podatku są największe. Stanowi on znaczący procent podatkowych dochodów budżetu. Poprzez płatność VAT-u podatnicy kredytują budżet, na koniec roku weryfikowane jest saldo wpływów i zwrotów.

Grupy VAT to jeden z elementów zmian podatkowych, których głównym celem zgodnie z intencją ustawodawcy jest pobudzenie oraz wzmocnienie inwestycji i rozwoju gospodarczego. Po zawiązaniu grupy VAT kilku podatników, co najmniej 2-óch, wirtualnie staje się jednym bytem. Podatnicy nadal funkcjonują jako odrębne podmioty (zwłaszcza na gruncie innych podatków, np. dochodowych), natomiast dla celów podatku VAT stają się podatnikiem grupowym.

W celu powołania do życia grupy VAT należy zawrzeć umowę o utworzeniu grupy i dokonać wyboru przedstawiciela grupy, który będzie wykonywał obowiązki wobec organów administracji skarbowej. Konieczne jest również złożenie deklaracji VAT-R, wówczas poszczególni członkowie grupy są wykreślani z wykazu podatników VAT i wpisywana jest grupa VAT jako podatnik.

Co daje ten przywilej?

Co najważniejsze, obroty wewnątrz grupy nie podlegają VAT-owi, czyli są „unettowione”. Inaczej mówiąc, członkowie grupy nie naliczają podatku VAT od transakcji dokonywanych między sobą, które „poza grupą” byłyby opodatkowane. Tym samym członkom grupy odpada obowiązek stosowania do tych transakcji mechanizmu podzielonej płatności. Po utworzeniu grupy, z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług na rzecz podmiotów trzecich, faktury są wystawiane przez grupę, a nie jej poszczególnych członków (grupa otrzymuje swój własny NIP). Na gruncie podatku dochodowego dochodzi do sprzedaży dóbr lub usług na rzecz konkretnego podatnika, natomiast na gruncie podatku VAT sprzedaży dokonuje grupa podmiotów.

Opodatkowanie grupy jest zawsze niższe. Członkowie wewnątrz grupy przestają płacić podatek VAT, jeśli podatek należny grupy będzie niższy aniżeli naliczony. Ponadto nie powstaje wówczas konieczność wystąpienia do urzędu skarbowego o zwrot podatku. W praktyce zwrot podatku bywa problematyczny i może stanowić podstawę do przeprowadzenia kontroli podatkowej. Utworzenie grupy VAT pozwala ograniczyć ryzyko kontroli podatkowej.

Obciążenia podatkowe, w wyniku których przejmowana jest znaczna część przychodów osiąganych przez przedsiębiorstwo, wpływa na jego sytuację finansową – a w konsekwencji na jego konkurencyjność względem innych przedsiębiorstw. Dzięki powołaniu do życia wirtualnego podatnika w postaci grupy VAT, podatnicy zyskali możliwość uproszczenia rozliczeń pomiędzy powiązanymi podmiotami, a także możliwość zarządzania podatkiem naliczonym i zwrotami tego podatku, co korzystnie wpływa na cash flow w ramach całej struktury.

Dodatkowym atutem powołania grupy jest możliwość wniesienia nadwyżkę VAT-u naliczonego do grupy i pokazania jej w 1-ej deklaracji grupy. Krótko mówiąc, grupa VAT kontynuuje rozliczenia członków grupy, czyli sama grupa może przez pewien czas nie płacić podatku VAT. Suma nadwyżki podatku naliczonego grupy jest zjawiskiem ekonomicznym, tylko jeden podmiot z grupy, a konkretnie jej przedstawiciel otrzyma ewentualny zwrot podatku należnego grupie. Zatem w sytuacji gdy u jednego z podmiotów powstanie podatek należny do zapłaty przez grupę i nie jest to przedstawiciel grupy, zwrot podatku do przedstawiciela grupy, bez odpowiedniej dystrybucji zwróconego podatku, mógłby doprowadzić do niewypłacalności podmiotu z grupy.

Niezmiernie ważne jest więc zawarcie w umowie o utworzeniu grupy VAT postanowień, które pozwolą usankcjonować rozliczenia wewnątrz grupy.

Przesłanki utworzenia

Warunkiem powstania grupy VAT jest istnienie pomiędzy członkami grupy powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych przez cały okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika.

• powiązania finansowe – podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału
  w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy;

• powiązania ekonomiczne – podatników uważa się za powiązanych ekonomicznie, jeżeli:
  - przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter (ten sam główny profil działalności np. dystrybucja w pewnym segmencie rynku) lub
  - rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne (działania podmiotów są wzajemnie skooperowane, czyli są wobec siebie dostawcami i odbiorcami albo uczestniczą w wytworzeniu tego samego produktu), lub
  - członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT (przykładem może być główny dystrybutor, zaś pozostałe podmioty są zaopatrywane przez tego samego dystrybutora, np. dostawa materiałów budowlanych dla wykonawców);
  
• powiązania organizacyjne – podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:
  - prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub
  - organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu. Zgodnie z tą przesłanką podmioty te działają pod wspólnym kierownictwem, np. na podstawie odrębnego porozumienia.

Podatnicy, którzy spełniają kryteria ww. powiązań i zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT, muszą ją następnie zarejestrować w urzędzie skarbowym. Zgłoszenie rejestracyjne grupy składa przedstawiciel grupy do właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego. Rejestracja grupy stanowi ostatni i decydujący etap prowadzący do nabycia przez tę grupę statusu podatnika. Grupa VAT jest tworzona na co najmniej 3 lata. Czas funkcjonowania grupy może być następnie przedłużony.

Warto również dodać, że grupie VAT przysługiwać będzie ochrona związana z zastosowaniem się przez nią do interpretacji indywidualnej wydanej przed powstaniem grupy, na wniosek podmiotu planującego jej utworzenie, w zakresie działalności tej grupy VAT.

Przepisy w obecnym kształcenie są dość liberalne, więc pozwalają dużej grupie podmiotów skorzystać z tej możliwości. Można się spodziewać, że regulacja zostanie z czasem zaostrzona, zwłaszcza gdy fiskus odnotuje mniejsze wpływy z tytułu podatku VAT do budżetu państwa. Wydaje się zatem, że teraz jest właściwy czas na podjęcie decyzji o utworzeniu grupy VAT.

Autorzy tekstu:
Aneta Chałat, Adwokat w Zespole Postępowań MG
Krzysztof Cieplucha, Adwokat w Zespole Postępowań MG