Podatki
Solidarna odpowiedzialność w VAT. Dobre wieści dla faktorów.
Nowelizacja ustawy o VAT (tzw. SLIM VAT 3), która wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r., pozwoli łatwiej uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej przez „osoby trzecie” w sytuacji otrzymania przez nie płatności na rachunek VAT. Zmiana ta będzie mieć niebagatelne znacznie dla instytucji świadczących usługi faktoringu, w sytuacji otrzymania przez nie płatności, która już im nie przysługuje. Dotychczas otrzymanie takiej płatności generowało po stronie poprzedniego faktora spore trudności, jeżeli ten chciał uniknąć solidarnej odpowiedzialności za należności VAT.
Mechanizm podzielonej płatności
Przypomnijmy, że od 1 listopada 2019 r. stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (MPP) jest obowiązkowe dla faktur powyżej 15 tys. zł brutto, które dotyczą tzw. towarów i usług wrażliwych. W przypadku pozostałych transakcji MPP pozostaje dobrowolny, ale jego stosowanie jest dla podatnika korzystne z uwagi na ochronę przed solidarną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe dostawcy.
Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że:
- zapłata kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT;
- zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek powiązany z rachunkiem VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.
Jednocześnie z ustawy o VAT wynika, że w przypadku gdy płatność z zastosowaniem MPP zostanie dokonana na rzecz innego podmiotu niż wskazany na fakturze, podmiot ten odpowiada solidarnie wraz z dostawcą za nierozliczony przez dostawcę podatek wynikający z tej transakcji. Granicą odpowiedzialności jest wysokość kwoty otrzymanej na rachunek VAT. Uniknięcie solidarnej odpowiedzialności w takim przypadku możliwe jest obecnie na dwa sposoby:
- poprzez dokonanie płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy;
- przez zwrot otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano płatność.
Komplikacje z VAT-em w razie zmiany faktora
Rozwiązania te rodziły poważne konsekwencje dla uczestników obrotu gospodarczego, m.in. dla instytucji faktoringowych. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej słusznie wskazano, że w praktyce często ma miejsce sytuacja, gdy dostawca dąży do zmiany jednego faktora na innego. Wówczas na podstawie porozumienia między faktorami a klientem dochodzi do zmiany wierzyciela z umów dostaw towarów lub świadczenia usług objętych umową faktoringową. W okresie pomiędzy zawarciem porozumienia a otrzymaniem przez odbiorców zawiadomienia o cesji, odbiorcy zasadniczo wciąż dokonują płatności wierzytelności na rzecz pierwszego faktora. Zatem u pierwszego faktora powstaje z tego tytułu odpowiedzialność solidarna.
W przedstawionej sytuacji, jedynym wykorzystywanym w praktyce sposobem na uwolnienie się faktora od odpowiedzialności było przelanie kwoty VAT na rachunek VAT dostawcy (usługodawcy), który następnie przekazywał ten VAT na rachunek VAT nowego faktora. Po stronie faktora powstawała konieczność rozdzielania płatności od odbiorców na podstawie faktur, celem przekazania odpowiednio kwoty netto wynikającej z faktury na rachunek nowego faktora, a kwoty VAT na rachunek VAT dostawcy. Następnie kwota VAT trafiała od klienta (dostawcy) na rachunek VAT nowego faktora. Przepływ środków VAT następował zatem dwuetapowo.
Skrócenie przepływu środków VAT
Wchodząca w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. nowelizacja przyniesie kres wspomnianym komplikacjom związanym z koniecznością dzielenia płatności przez dotychczasowego faktora i przepływu kwot VAT przez rachunek VAT klienta (dostawcy). Dodany zostanie trzeci sposób pozwalający uwolnić się „osobie trzeciej” od odpowiedzialności solidarnej. Odpowiedzialność solidarna będzie wyłączona także w przypadku dokonania płatności otrzymanej kwoty VAT na rachunek VAT nowego nabywcy wierzytelności. Tym samym poprzedni faktor uwolni się od odpowiedzialności poprzez przekazanie kwot VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora. Odbędzie się to z pominięciem dostawcy, co znacznie uprości i przyspieszy całą procedurę.
W podsumowaniu, analizowaną zmianę wprowadzaną nowelizacją SLIM VAT 3 należy ocenić pozytywnie. Faktoring jest powszechnie stosownym sposobem finansowania działalności przedsiębiorstwa, a zatem przepływ środków VAT powinien być sprawny także w sytuacji, gdy klienci decydują się na zmianę dotychczasowej instytucji faktoringowej. Dodanie nowej podstawy wyłączenia odpowiedzialności solidarnej „osoby trzeciej” powinno dobrze służyć temu celowi.
