Podatki
Zmiany w sankcjach VAT. Co się zmieni i skąd te zmiany?
Obecnie w razie wystąpienia nieprawidłowości w zakresie podatku VAT, np. w sytuacji gdy podatnik złożył deklarację podatkową wskazując w niej zaniżone zobowiązanie podatkowe albo zawyżoną kwotę podatku do zwrotu, urząd skarbowy ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% różnicy pomiędzy prawidłową kwotą podatku, a kwotą wskazaną przez podatnika (tzw. sankcja w VAT).
Sankcja w VAT jest niższa, jeżeli podatnik złoży deklarację lub korektę i najpóźniej w dniu jej złożenia zapłaci należą fiskusowi kwotę. Wówczas wynosi ona 20% lub 15%. Stawki sankcji są określone w sposób sztywny. Skutkuje to tym, że taka sama stawka sankcyjna nakładana jest przez skarbówkę zarówno na podmiot, który chciał uszczuplić wpływy Skarbu Państwa, jak i na podmiot, który jedynie pomylił się przy obliczeniu podatku.
Koniec ze sztywnymi sankcjami VAT
Po wejściu w życie nowelizacji, stawki 30%, 20% i 15% nie będą już stałe. Stawki sankcji staną się stawkami maksymalnymi. Zatem w razie stwierdzenia przez urząd skarbowy nieprawidłowości, sankcja wyniesie do 30% kwoty zaniżenia podatku lub zawyżenia zwrotu. Analogiczna zmiana zostanie wprowadzona przy sankcjach na wypadek złożenia brakującej deklaracji lub korekty i zapłaty należnej fiskusowi kwoty. Tutaj sankcja będzie wynosić do 20% lub do 15% kwoty zaniżenia podatku lub zawyżenia zwrotu.
Powyższe zmiany sankcji w VAT ze sztywnych na określające pułap maksymalny są pokłosiem wyroku wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 kwietnia 2021 r. w sprawie C-935/19. W powołanym orzeczeniu TSUE stwierdził, że takie ukształtowanie w przepisach krajowych sankcji w VAT stoi w sprzeczności z unijną dyrektywą VAT i z zasadą proporcjonalności. TSUE podkreślił, że automatyczne stosowanie sankcji administracyjnej we wszystkich przypadkach nadużyć w VAT jest nieadekwatnym środkiem zwalczania przestępczości podatkowej. Zdaniem TSUE, przy nakładaniu sankcji fiskus powinien brać pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy.
Okoliczności wpływające na wysokość sankcji VAT
W znowelizowanym art. 112b u.p.t.u. (w dodanym nowelizacją ust. 2b) pojawia się katalog okoliczności, które organ podatkowy będzie brał pod uwagę wymierzając sankcję VAT. Wysokość sankcji zależeć będzie od:
- okoliczności powstania nieprawidłowości;
- rodzaju i stopnia naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;
- wagi i częstotliwości stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości;
- kwoty stwierdzonych nieprawidłowości;
- działań podjętych przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.
Sankcja będzie wymierzana w maksymalnej wysokości. Tak, jak dotychczas, gdy urząd stwierdzi, że nieprawidłowość była skutkiem świadomego uczestnictwa podatnika w oszustwie dotyczącym podatku. Zmieni się również treść art. 112c u.p.t.u. Dotyczy on klasycznych oszustw VAT. W tym wystawiania faktur przez podmiot nieistniejący albo dotyczących czynności, do których nie doszło (tzw. puste faktury). W takiej sytuacji skarbówka będzie mogła nałożyć sankcję w wysokości – tak jak dotychczas – 100% od kwoty podatku naliczonego wynikającej z nierzetelnych faktur. Warunkiem takiego ukarania będzie jednak celowe działanie podatnika lub jego kontrahenta (o czym podatnik ma wiedzę) ukierunkowane na wyłudzenie VAT.
Nowe przepisy a postępowania podatkowe i kontrolne w trakcie
Nowelizacja przewiduje, że do spraw w toku (postępowania podatkowe i kontrolne) stosuje się przepisy o sankcjach VAT w nowym brzmieniu. Brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą.
Podsumowując, zmiany w sankcjach VAT należy ocenić w pełni pozytywnie. Nowe przepisy o sankcjach zrywają z (nie)równym traktowaniem podatników. Tych, którzy nieświadomie popełnili błędy w rozliczeniach VAT oraz tych, którzy celowo dopuszczają się oszustw podatkowych. Wprowadzone przez ustawodawcę kryteria miarkowania sankcji mają zapobiec dowolnemu ich wymierzaniu przez poszczególne organy. Praktyka pokaże, w jaki sposób urzędy będą interpretować owe kryteria. Pokaże również czy organy skarbowe będą się skłaniać ku niższym czy ku wyższym sankcjom w podatku VAT.
